Beyin “yeme” dese
Yeme düzenimizi beynimizin “yüksek karar merkezleri” mi yoksa “basit beyinsel fonksiyonları” mı yönetiyor? Bu ikilem bir süredir bilim insanları arasında tartışılıyor. Nature Neuroscience dergisinde yayınlanan bir makale ise beynin karar merkezi olan prefrontal korteksin memelilerin yemek yeme düzeni üzerinde etkili olabileceğini gösterdi.
Bir sinir iletici (nörotransmiter) olan dopamin acı ve zevk algılarını da etkiler. Mutluluk algısını kuvvetlendirip motivasyon sağlayan dopaminin hayvanlarda düşük seviyelerde seyretmesi, yemeyerek açlıktan ölmelerine neden olur. Bu araştırma özelinde ise, farelerin prefrontal korteksindeki D1 dopamin alıcı sinir hücresi aktive ediliyor. Aktivasyon sonucu farelerin daha fazla yedikleri görülüyor. Aynı sinir hücresi engellendiğinde ise fareler daha az yiyorlar.
Buraya kadar, beynin karar merkezinin yeme alışkanlıkları üzerinde etkisi oldukça aşikar. Fakat makale yazarları açıp kapadıkları dopamin yolunun duygusal tepkileri kontrol eden amigdala gibi bölgelerle kesiştiğinin altını çiziyor. Bu da başta belirtilen tartışmalı iki yola da açıklık getiren “üçüncü yol” yaklaşımını doğuruyor. Yani, yeme alışkanlıklarımız beynin yüksek karar mekanizması ve basit duygu merkezleri arasındaki bağlantı ile düzenleniyor olabilir.
Yani frefrontal korteksin orta beyin üzerindeki hakimiyeti önemli. Prefrontal korteksin hakimiyeti için bilgi gerekir. Çoğu insan kliniğime geldiğinde alışkanlıkları değiştirmemek için ciddi defans sergilerler . Orta beynin defansından kurtulmanın en iyi yolu insanların duygularını yani limbik sistemi etkilemektir. Basit duygu merkezleri üzerindeki hakimiyet için güçlü bir amaç oluşturmak gerekir. Bir amacınız varsa ve bu amacın çıkış yolu olduğuna inanıyorsanız İrade denilen şey şekillenmeye başlıyor. Kişinin etrafından önce kendine saygı duyduğu ve sevdiği bu yolağa giren herkes alışkanlıklarını değiştirebilir. Bunu başardığımızda yoluna girmeyecek hiçbir problem yoktur.
İlgili makale: Land, vd., Nature Neuroscience,2014, doi:10.1038/nn.3625
3.01.2023