NEDEN VİTAMİN ,MİNERAL VE DİĞER TAKVİYELERE İHTİYAÇ DUYARIZ.
Sizlere zor ve artık gecikmiş bir yazıyı hazırlamak için bu çalışmamda çaba harcadım. Çünkü sağlık profesyonellerinden sağlık kaybını yaşayanlara kadar, çok geniş bir popülasyon besin takviyelerini hastaya ne amaçla reçete edildiğini çoğu zaman anlamlandıramıyorlar. Eksikliklerine ve bazı terimsel zorluklarına rağmen bu yazıdan sonra çoğu soru işaretinin kaybolacağına inanıyorum.
Hücreler biliyorsunuz ki vücudumuzun yapıtaşlarıdır. Yazıyı okuyacak herkes için daha da açıklayıcı olması bakımından bir binanın tuğlalarıdırlar. Bir insan yaklaşık olarak 75 trilyon hücreden meydana gelir. Bu hücreler birbirinden haberdar ve uyum içerisinde çalışarak bu mükemmel organizmayı oluşturup mükemmel şekilde yönetirler. Öyle bir uyum olmalı ki bir hücre yığını işini doğru düzgün yapamadığında başka bir hücreler yığını o işi yapmaya anında gönüllü olmalı. Yani bedenin farklı bölgeleri arasında korkunç bir bütünlük ve biraradalık olmalı ki organizma hayatta kalabilsin. Daha da iyisi optimal sağlık koşullarının üzerinde olalım. Mesela dalak yeteri kadar eritrosit parçalamadığında buna hemen karaciğer el atabilsin ya da kanda oksijen taşıyan bir protein için kemik iliği yeterli hammaddeye sahip değilse bunu başka bir dokudan ödünç almak sorun olmasın. Bedenin farklı bölgelerinde farklı işlevleri olan 200 farklı hücre vardır. Bir hücrede her saniyede tahmini olarak 6 trilyon işlem gerçekleşir. Bu işlemlerin gerçekleşmesinde enzimler görev alır. Yaklaşık 2000 enzim belirlenmiştir. Bu enzimlerde hücrelerimiz tarafından oluşturulurlar. Enzim kabaca yapım ve yıkım malzemeleridir. Enzimlerin oluşturulması içinde pek çok farklı besin maddesine ihtiyaç vardır.Her gün yüz milyarlarca hücre ölür ve yerine yenisi üretilir. Bu yapım ve yıkımı enzimler sağlarlar. Bu hücre yenilenmesi sağlıkta ve hastalıkta yaşamın olmazsa olmazıdır. bazı hücreler öldüğünde yerini alacak hücreler üretmek mümkün olmayabilir. Mesela bütünlüğünü yeterince kaybetmiş sinir hücreleri ya da kıkırdak dokusu. Yenilerinin üretilmesi için uzun bir liste dolusu hammadde gerekir. Ölenin yerine sağlıklı hücreler koymak gerekir. Sağlıklı hücre için sağlıklı hammadde gereklidir. Basit bir hammadde eksikliğinde milyarlarca reaksiyon sekteye uğrar. Ölen hücrelerin yerine yenisinin konulamaması ihtimali de doğabilir. Bunu şöyle de tarif edebilirsiniz. hücre yıkımı hücre yapımının önüne geçer. Doku kaybı , organ yetmezliği, yaşlanma, hastalanma ne derseniz deyin böyle bir sürecin kapıları aşınır. Diğer bir ihtimal ölen hücrelerin yerine kusurlu, eksik veya hasarlı hücrelerin konması. O vakit mesela bu problemli hücreler sizin 2 omur arasındaki diskiniz için üretilmiş olsa ; diskin kalitesi, işlevini yerine getirmekteki başarısı sorunlu olacaktır. Yani tonlarca yük taşımaya adaptif bu kollajen yapı basit bir hapşırmayla taşabilir. Yani kısaca fasülyeden bir sebeple fıtık olabilirsiniz. Günlük tercihlerimiz , hücrelerimizin sağlıklı mı yoksa hasta mı olacaklarını belirler. Bu günlük tercihlerimiz yara iyileşme dönemlerin de daha da önem kazanır. Kronik bir vitamin , mineral, su , oksijen veya başka bir besin eksikliği hücrelerimizin işlev bozukluğu göstermesine sebep olabilir.
O halde bazı soruları sormamız ve bunlara cevap vermemiz gerekebilir. örneğin tamir edilmesi gereken diske(fıtığa) tamir ve yapı hücreleri için ihtiyacınız olan hammaddelerin neler olduğuyla hangi sağlık profosyonelleri ilgileniyor? Mesela kollajen yapıdaki disk için gerekli hammaddeler fıtık iyileştirilmesi gereken zamanda vücutta yeterli miktarlarda değilse yara nasıl iyileşecek? Aldığınız gıdalar sağlıklı hücreler yaratmak ve kullanmak için gerekli olan hammaddelerin kaçını içeriyorlar? Beslenmeniz yeteri kadar yapı taşı kollajen; enzim ham maddesi için vitamin, mineral ve aminoasit ;hücre duvarı ve dokular için kaliteli yağ içermiyorsa yara iyileşmesinin rica ve temenniyle (ağrı kesici ve anti anflamatuarlarla) iyileşmesi mümkün mü? Aynı örnek olsun diye mesela bel problemleriyle başvuran hastanın sağlıksız alışkanlıkları, kötü beslenme şekilleri, çevresel tehlikelerine burnumuzu sokmamızın sebebi dahası besin takviyeleri vermemizin sebebi bu sorularda gizli.
Sağlıklı olmak için , hergün eski hücrelerin yerini yenileri almalı ve yapması gereken görevleri yerine getirmelidir. sağlıklı bir vücut rejeneratif(iyileşme avantajı olan) her türlü yarayı iyileştirme kabiliyetine sahiptir. Yara iyileşmesi yolundaysa eğer; bir ağrı ortalama 14 günde yok olmaya başlar. O halde yıllardır şu veya bu ağrıdan muzdaripim diyen birinde bu hücresel işlev bozukluğuna neden olabilecek hammadde yetersizliklerini gündeme getirebilir miyiz? Tek bir besinin bile kronik eksikliği sizi hasta edebilir. Yara iyileşirken dokuyu tamir eder veya yerine yenisini oluşturursunuz. Bu yetersizlikler kronikleştiğinde vücut kendini yenilemeyi bırakır. O zaman sağlık kaybı olur. Telafi edilemeyen ,düzeltilemeyen sağlık kaybından sonraki aşamayı söylemeye gerek yok.
Peki neden besin takviyelerine ihtiyaç duyarız. Pek çok çalışma sağlık durumunda bile , modern dünyamızda , ihtiyacımız olan besinleri, iyi beslenerek bile, sadece yemekle karşılamanın imkansız olduğunu gösteriyor. Hele ki hastalık durumlarında doku yenilenmesi için bu durum bunun daha da fazlasını gerektiriyor. Besin takviyelerine iki nedenden ötürü ihtiyaç duyarız. Birincisi yoğun ticari çiftçilik, besinlerden mahrum kalan topraklar, gıdaları çiğ taze ve bütün olarak değil de işlenmiş olarak tüketmek. Yani birinci neden besin kaynaklarının ulaşılabilir olsa dahi yetersiz olması. İkincisi acil durumlarda(yaralanma ve hastalık) besin maddelerine olan ihtiyacımız kat kat artar. Mesela yaralanma anında C vitaminine olan ihtiyacımız 2000mg lara kadar çıkabilir. Oysa örneğin 100 gr ticari portakalda ortalama 15mg c vit bulunur. Yani yaralanma zamanında ortalama ağırlığı 100 gr olan 133 portakalı tüketmemiz mümkün mü? C vitaminin depolanamadığı ve günlük alınması gerektiği düşünüldüğünde bunu tek seferde yememiz gerekecektir. Yaralanma zamanında hücresel besin ihtiyacının artması ama bunu karşılayacak diyetin yeterli olmaması yara iyileşmesinin gecikmesi veya kronikleşmesi ile sonuçlanacaktır.
Çoğu profesyonel besin takviyelerinin şart olmadığını, pahalı bir plasebodan farksız olduğunu, ticari yollarla üretilen gıdalardan oluşan dengeli bir diyetle beslenerek sağlığınızı yeniden koruyabileceğinizi söyler. Bu iddia tamamen yanlıştır. Çoğu gıda bırakın besin olmayı bir anti besindir. Yani vücuda vereceği bir şey olmadığı gibi, zararı telafi etmek için gerçek besini ve depolanmış rezervleri tüketirler. Yanlış hazırlandıkları takdirde , gerçekten taze ve olgun gıdalar bile içerdikleri besinleri kaybedebilirler. Besin kombinasyonlarından tutun emilim problemlerine kadar önümüzde dünya engel vardır. Uydurma gıdaların besinlerden yoksun olmalarının dünya sebebi vardır bu konu bu yazıyı fazlasıyla taşıracağı için başka bir yazının başlığı olacaktır. Diğer taraftan besin takviyeleri almak , kötü bir beslenme için gerekçe değildir; onları sağlıklı gıdalara ek olarak kullanmalısınız.
Besin takviyelerinden öneminden bahsediliyor diye eczaneye koşup bir multi vitamin almanız gerektiğinden bahsedilmiyor. Çoğu besin takviyesi gerçekten de değersiz ve pahalı kapsüllerden ibarettir. Düşük biyo aktiviteye sahip tabletlerin ve neye yarayacakları kestirilemeyen besin takviyelerin hiçbir faydası olmayacaktır. Çoğu vitamin de öylesine alınmayacak kadar tehlikeli olabilir. Besin takviyesi ile bitkisel ilaç kavramlarının aynı olmadığına da dikkati çekmek gerekir. Bitkisel kavramı istismara çok açık ve tehlikeli bir konudur. Mesela çınar yaprağının eklem ağrılarını anında kesebildiği doğrudur. Fakat bunu yaparken böbreğe vereceği zarar eklem hasarına rahmet okutabilir. Yani bir diz eklemi en kötü ihtimalle proteze gidebilir. Yıpranan protez defalarca değiştirilebilir fakat giden böbreğinizin üzerine su içmeniz mümkün değildir. Zira o suyu süzecek bir böbreğiniz kalmayabilir. Esas olay hangi rejeneratif süreç için vücudun neye ne kadar ihtiyacı olduğunu belirlemek ve bunu ne tür bir beslenmeye adaptif etmek gerektiğini planlamak. Dokunun dilinden anlayan bir uzman bunu rahatlıkla planlayabilir. Çoğu zaman bunun için pahalı testlere gerek yoktur. Eğitimli biri için ipuçlarını birleştirmek güç olmayacaktır.
Hep verdiğim bir örnek vardır. Siz dünyanın en iyi duvar ustası olun elinizde kaliteli ve yeterli hammadde yoksa yaptığınız duvar ne olacaktır. Hep karşılaştığımız örnekler; uyku yetersiz, alkol , sigara, dengesiz, yetersiz ve kötü beslenme, stres katsayısının yüksek olması. Yani anlayacağınız bu kadar ağır bir kışı yetersiz erzakla atlatamazsınız. Erzağına güvenen zaten hasta olmayacaktır. Ama eğer hücreleriniz işlev bozukluğu yaşıyorsa yani herhangi müzmin bir ağrınız varsa emin olun o erzakta sıkıntılar vardır. O erzağa bugün yetmeyecek olmanız yarın daha sert kışlara hazırlıklı olmanız anlamına gelebilir. Bilgi güçtür. Bu gücü elde ettikten sonra ise sağlık sadece tercihtir. Onu tercih etmeyi öğrenin.
27.12.2022